Radiowa Trójka emituje audycje "Prosto z kosmosu" - popularnonaukowe dialogi swego prezentera z doktorem nauk przyrodniczych panem Tomaszem Rożkiem. Doktor Rożek opowiada o mało znanych a ciekawych wytłumaczeniach fenomenów przyrody.
Tydzień temu na przykład doktor odpowiadał na pytanie, czy świat który widzimy (chodziło o gwiazdy na niebie) jest tym, który istnieje naprawdę, czy nie. Przyrodoznawca jak to przyrodoznawca odpowiedział przyrodoznawczo, że oczywiście nie, bo światło postrzeganych gwiazd leżących 2,5 miliona lat świetlnych od Ziemi mówi nam, jak wyglądały one 2,5 miliona lat temu, a jak wyglądają dziś - nie wiadomo. Podobnie jest z mikroświatem - żeby spostrzec cząstkę elementarną należy ją "oświetlić" fotonami, a to zmienia ją samą, kiedy więc fizyka notuje jej istnienie, widzi ją zmienioną. Zasygnalizował więc horyzont widzenia przyrodoznawstwa, ale nie przekraczając myślenia przyrodoznawczego. Inaczej mówiąc - zasugerował, że rzeczy w pobliżu nas które widzimy bez sztucznego oświetlenia i/lub opóźnienia czasowego mają być prawdziwe.
Sympatyczny i inteligentny przyrodoznawca prześlizguje się tak oto nad całą historią filozofii i epistemologii, nad metafizyką i logiką na której przyrodoznawstwo stoi, i bez wspomnienia o piętrze wiedzy dotyczącej osobowego odbioru zjawisk, tak jakby samo przyrodoznawstwo obejmowało całość ludzkiego poznania. To zaś może być sugestią dla słuchaczy, mówiącą że współczesna fizyka odczarowuje świat pokazując rzekomą prostotę jego konstrukcji i prawdziwą prawdę o nim. Słuchacze prostoduszni, którzy przyjmą taką wizję za prawdziwą, schodzą na poziom komsomolca, który po przeczytaniu 30-stronicowej "broszury wiedzy absolutnej" - uważa, że wie wszystko, i że co niedosiężne dla fizyki, nie istnieje wcale, a jeśli mu się jawi, to jest przywidzeniem.
Zwracam uwagę na to, że rozmówca doktora - ten prezenter Trójki, który siedzi z nim w studio - powinien niekiedy zadawać pytania weryfikujące prawomocność orzekania fizyki (czyli przyrodoznawstwa) na wszelkie tematy. Powinien być dociekliwy filozoficznie.
On tymczasem nie pyta o założenia wstępne przyrodoznawstwa przyjęte aktem wiary i o granice jego paradygmatu, nie pyta o rodzaje wiedzy nadrzędne wobec przyrodoznawstwa, o nadużycia pseudo-socjologii i pseudo-przyrodoznawstwa (komunizm, nazizm, poprawność polityczna), nie pyta o zakres rzeczywistości nie obejmowany przez przyrodoznawstwo. (O tym, że taki istnieje mówi nasz tekst Czy młotek istnieje, a jeśli nie, to co z tego wynika.)
Świat jaki pojawia się w audycji "Prosto z Kosmosu" nie jest także światem czystego przyrodoznawstwa, które jest nudnym opisywaniem relacji między energiami. To raczej science-fiction, które nieustannie miesza empiryczne spostrzeżenia fizyki, racjonalistyczne modele je tłumaczące i metafizykę potoczną, którą bezrefleksyjnie uważa się za oczywistość. (Nie każdy przeżył chrzest inteligencji jakim jest zwątpienie w oczywistość, ani nawet nie czytał takich chrztach, np. lemowych Solaris i Śledztwa - o zwątpieniach ich bohaterów).
Tak to swobodny tok myśli przyrodoznawców - jeśli nie jest skontrowany przekazem nie-przyrodniczym - stopniowo formuje w opinii zbiorowej sfałszowany obraz świata "odczarowanego", bez metafizycznej tajemnicy istnienia, świat prosty.
To nie tylko różnica estetyczna. To wzmacnianie zwodniczej łatwizny pojmowania świata, jaka doprowadzała po 1793 do niespotykanych wcześniej aktów eksterminacji ludzi i niszczenia kultury, a teraz tępi wrażliwość na zło kontrkultury.
Andrzej Dobrowolski
Martwa natura Jana Chrzciciela de Chardina. Fenomenalne, nieprawdaż?
.
Zestaw pytań dla p. Tomasza Rożka
Co to jest materia. Co to jest fenomen, zjawisko.
Jakie są źródła wartości spostrzeganych przez człowieka. Jaką część wiedzy stanowi wiedza racjonalistyczna.
Czy autorem kultury jest człowiek.
Czym jest wstyd, czy jest wrodzony, dlaczego istnieje.
Czy człowiek w stanie nieodwracalnej śpiączki jest człowiekiem. Co przyrodoznawstwo mówi o świadomości osoby, czy jest ona wewnętrznym złudzeniem.